📌 മലയാളത്തിലെ ചലച്ചിത്ര നിരൂപണ ചരിത്രം പ്രധാനമായി മൂന്നു കൈവഴികളിലൂടെയാണ് ......

 ശിവൻ്റെ പേജ് : Post - 4

മലയാളത്തിലെ ചലച്ചിത്ര നിരൂപണ ചരിത്രം പ്രധാനമായി മൂന്നു കൈവഴികളിലൂടെയാണ് നീങ്ങിയത്. പരമ്പരാഗത നിരൂപണമാണ് ആദ്യത്തേത്. ചലച്ചിത്രങ്ങൾ ധാരാളമായി പ്രദർശനത്തിനെത്താൻ ആരംഭിച്ച കാലയളവിൽ പുതിയ കലാരൂപം എന്താണെന്ന് വിശദമാക്കിക്കൊണ്ടുള്ള എഴുത്തായിരുന്നു നമ്മുടെ ആദ്യഘട്ടം . ആനുകാലികങ്ങളിലൂടെ പ്രകാശനം നേടിയതുകൊണ്ട്, അവയുടെ സ്വഭാവവും സ്ഥലപരമായ പരിമിതിയും എല്ലാം പരമ്പരാഗത (കൺവെൻഷണൽ) നിരൂപണങ്ങളുടെ ഘടന നിശ്ചയിക്കുന്നതിൽ സ്വാധീനിച്ചിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ഏതാണ്ട് ഒരേകാലത്താണ് സൗന്ദര്യശാസ്ത്രപരവും സാമൂഹിക ശാസ്ത്രപരവുമായ നിരൂപണപദ്ധതികൾ ആരംഭിച്ചത്. ആദ്യത്തേത് ലോകത്തിന്റെ വിവിധഭാഗങ്ങളിൽ മനുഷ്യാവസ്ഥകൾക്കും അനുഭവങ്ങൾക്കുമുള്ള താരതമ്യം അവിടങ്ങളിൽ ഉണ്ടായ ചലച്ചിത്രങ്ങളെ വച്ചുകൊണ്ട് അനുഭൂതിനിഷ്ഠമായി വിവരിച്ചു. രണ്ടാമത്തേത് ചലച്ചിത്രങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയമെന്താണെന്ന് അന്വേഷിക്കുകയും പ്രതിലോമപരമായ സമീപനങ്ങളും നിലപാടുകളും ദൃശ്യങ്ങളെ അപോദ്ധരിച്ച് കണ്ടെത്തുകയും കൂടുതൽ രാഷ്ട്രീയ പ്രചോദിതമായ ചലച്ചിത്രത്തിനായി പ്രത്യാശിക്കുകയും ജനങ്ങൾ പ്രബോധിതരാവേണ്ട ആവശ്യകതയിൽ ഊന്നുകയും ചെയ്തു.

അവിടെനിന്നും ചലച്ചിത്ര നിരൂപണം മുന്നോട്ടു പോയിട്ടുണ്ട്. എങ്കിലും ഇന്നും നമ്മുടെ നിരൂപണപദ്ധതികളെ അടുത്തുനിന്നു പരിശോധിച്ചാൽ ഈ മൂന്നു കൈവഴികളും അവയിൽ ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തിക്കൊണ്ട് സന്നിഹിതമായിരിക്കുന്നതായി കാണാം. ഡോ. ലക്ഷ്മി പി എഴുതിയ ‘എങ്ങനെ നശിക്കാതിരിക്കും, നോക്കുന്നത് ആത്മാവിലേക്കാകുമ്പോൾ?’ സാഹിത്യപ്രവർത്തക സഹകരണസംഘം 2021 ഡിസംബറിൽ പുറത്തിറക്കിയ ചലച്ചിത്ര നിരൂപണകൃതിയാണ്. ആകെ 64 പുറങ്ങൾ മാത്രമുള്ള ചെറിയ പുസ്തകത്തിൽ 11 ലേഖനങ്ങളാണുള്ളത്. അവയിലൊന്ന് ഫ്ലീബാഗ് എന്ന ബി ബി സി സീരീസിനെപ്പറ്റിയുള്ളതാണ്. മറ്റൊന്ന് സ്പിൽബെർഗിന്റെ ഷിൻഡേഴ്സ് ലിസ്റ്റിനെപ്പറ്റിയും. ബാക്കി തമിഴും ഹിന്ദിയും മലയാളവും ഉൾപ്പടെയുള്ള ഇന്ത്യൻ ചിത്രങ്ങൾ. ഒരു പക്ഷേ സാമൂഹിക മാധ്യമങ്ങൾക്കുവേണ്ടി എഴുതിയതുകൊണ്ടാകും (അവതാരിക മുഖവുര ഇതൊന്നും ഇല്ലാത്തതിനാൽ രചനയുടെ പശ്ചാത്തലം അറിയുക നിവൃത്തിയില്ല) വളരെ ചെറിയ കുറിപ്പുകളാണ് എല്ലാംതന്നെ. ഭംഗിക്കുവേണ്ടി ഒരിരുപ്പിനു വായിച്ചു തീർക്കാവുന്നത് എന്നു പറയാം. ‘ദൃശ്യഭാഷയുടെ അനേകം വ്യാഖ്യാനസാധ്യതകളിലൂടെ‘ സിനിമകളെ വിലയിരുത്തുന്ന പുസ്തകം എന്ന പിൻപുറക്കുറിപ്പിൽ പറയുന്നത് വാസ്തവമാണ്. കാരണം ഒരു സമീപന രീതിയല്ല ചലച്ചിത്രാപഗ്രഥനത്തിനു കൈക്കൊണ്ടിട്ടുള്ളത്. പലതിനും പലതാണ്.

ആദ്യലേഖനം ഷാജി എൻ കരുണിന്റെ വാനപ്രസ്ഥത്തെപ്പറ്റിയുള്ള ആത്മനിഷ്ഠമായ കുറിപ്പാണ്. പഴയ ചലച്ചിത്ര അവലോകനങ്ങളെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന രീതിയിൽ, കഥ വിശദമായി പറഞ്ഞ്, ഉള്ളിൽത്തട്ടിയ സന്ദർഭങ്ങൾ എടുത്തു കാണിച്ച്, ഒരിടത്ത് അമിതാഭിനയത്തിലേക്ക് വഴുതാത്ത മോഹൻ ലാലിന്റെ തന്മയത്വത്തെപ്പറ്റി സൂചിപ്പിച്ച്, എടുത്തു കാണിച്ച്, പിന്നണിക്കാരെ പരിചയപ്പെടുത്തിയൊക്കെയാണ് ആ ആസ്വാദനം തയ്യാറാക്കിയിരിക്കുന്നത്. (ആരുടെ പാപമാണ് ഒരിക്കലും കിട്ടാത്ത ഒരു മകനെ ഒരച്ഛനു നൽകിയത്?) ഒരുപക്ഷേ ഇതായിരിക്കണം പുസ്തകത്തിലെ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള ലേഖനം. മഹേഷിന്റെ പ്രതികാരത്തിൽ കോണിപ്പടിയുടെ ദൃശ്യങ്ങളെ ലൈംഗികതയുടെ പ്രതീകമായി വ്യാഖ്യാനിച്ചിരിക്കുകയാണ്. (മഹേഷിന്റെ കോണിപ്പടികൾ) യക്ഷിയിലെയും മായാനദിയിലെയും കോണീദൃശ്യങ്ങളുമായി താരതമ്യം ചെയ്ത് നിരീക്ഷണത്തെ സ്ഥാപിക്കുന്നു. ഇതുപോലെ ആവർത്തിക്കുന്ന ദൃശ്യചിഹ്നങ്ങളിലൂടെ കഥാപാത്രത്തിന്റെ ആന്തരിക ലോകത്തെ വരച്ചുകാണിക്കാനുള്ള ശ്രമം ‘മറ്റൊന്നും കഴിക്കാൻ കിട്ടാത്തതുകൊണ്ടല്ല ചിലർ വിശപ്പു തെരെഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‘ എന്ന ലേഖനത്തിലുണ്ട്. 96 - എന്ന സിനിമയിലെ രാമചന്ദ്രന്റെ (വിജയ് സേതുപതി) ഭക്ഷണത്തോടുള്ള സമീപനത്തിലൂടെയും ആവർത്തിച്ചുള്ള ഭക്ഷണക്കാഴ്ചകളിലൂടെയും പരാമർശങ്ങളിലൂടെയും കൃത്യമായ ചില സൂചനകൾ സംവിധായകനായ സി പ്രേം കുമാർ മുന്നോട്ടു വയ്ക്കുന്നു എന്നും അവ അയാളുടെ കന്യകാത്വത്തെയും ലൈംഗികമായ ആത്മവിശ്വാസക്കുറവിനെയും പിന്നീടുണ്ടാകുന്ന മാറ്റത്തെയുമൊക്കെ വ്യക്തമാക്കുന്ന ലേറ്റ് മോട്ടീഫാണെന്നുമുള്ള വാദമാണ് അതിലുള്ളത്.

ഇവയിൽനിന്നു വ്യത്യസ്തമാണ് ‘വരനെ ആവശ്യമുണ്ട്’ എന്ന സിനിമയിലെ സ്ത്രീകഥാപാത്രങ്ങളെമാത്രം വച്ചുകൊണ്ട് എഴുതിയ ‘വരനെ അത്രയൊന്നും ആവശ്യമില്ലാത്ത പെണ്ണുങ്ങൾ’ എന്ന രചന. അതിൽ നികിത, കൂട്ടുകാരി, ഡോ. ഷെർലി, ആകാശവാണി എന്ന വഴക്കാളി, കുക്കറമ്മ, നീതയുടെ ശിഷ്യ, വഫ, നീന എന്നിങ്ങനെ എട്ടു കഥാപാത്രങ്ങളും സ്ഥിരപ്രണയം, ദാമ്പത്യസ്ഥൈര്യം തുടങ്ങിയ വിശ്വാസപ്രമാണങ്ങൾക്ക് അടിപ്പെട്ടവരല്ലെന്ന് കണ്ടെത്തുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. മേജർ ഉണ്ണിക്കൃഷ്ണൻ പ്രണയത്തിനു തൊട്ടു മുൻപ് കേൾക്കുന്ന ‘അനുരാഗലോല ഗാത്രിയെന്ന’ പഴയ ഗാനത്തെ മുൻനിർത്തിയും മറ്റും ചിത്രത്തിനുനേരെ ഉയർന്ന വിമർശനത്തെ യുക്തിപരമായി നേരിട്ടുകൊണ്ട് ആ ദൃശ്യത്തിനൊരു സാധൂകരണം നൽകുകയാണ് ലേഖനത്തിന്റെ അവസാനം. ഉണ്ണിക്കൃഷ്ണന്റെ മാതൃരതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടയൊന്നാണ് ആ ഗാനശ്രവണം. വാനപ്രസ്ഥത്തിലെ പൂതനയുടെ കഥയിലും മറ്റൊരു തരത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന (ആത്മനാശിനിയായ) മാതൃരതി സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.

ഒരു തരം താർക്കിക യുക്തിയാണ് ലക്ഷ്മിയുടെ എഴുത്തിന്റെ പ്രത്യേകത. അത് നമ്മുടെ സാഹിത്യവിമർശനത്തിന്റെ ആസന്നഭൂതകാലത്തിൽനിന്നും സ്വാംശീകരിച്ചതാവാനാണ് സാധ്യത. ബോധപൂർവം ആവണമെന്നില്ല. മലയാള അദ്ധ്യാപകരുടെ ചലച്ചിത്രവിമർശനങ്ങളിൽ ഏറിയും കുറഞ്ഞും സാഹിത്യപരിചയങ്ങളുടെ തേർവാഴ്ചയുണ്ട്. (നല്ല അർത്ഥത്തിൽ) ലേഖനങ്ങൾക്ക് വായനക്ഷമത നൽകുന്ന ഗുണങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ചരിത്രപരമായി നോക്കിയാൽ പരമ്പരാഗത ചലച്ചിത്രനിരൂപണത്തിന്റെ വലിയ പ്രത്യേകതകളിലൊന്നാണ് ഈ സാഹിത്യാഭിമുഖ്യം. പഴയ നിരൂപകർക്ക് ചലച്ചിത്രനിരൂപണം സാഹിത്യ നിരൂപണത്തേക്കാൾ കുറഞ്ഞ ഏർപ്പാടായിരുന്നതുകൊണ്ട് ലേഖനത്തെ കനപ്പെടുത്തുക എന്ന പ്രക്രിയയുടെ ഭാഗമായിരുന്നു സാഹിത്യ ഉദ്ധരണികൾ. ഈ വ്യത്യാസം നന്നായി തിരിച്ചറിയാൻ പി കെ സുരേന്ദ്രന്റെ ‘ആഖ്യാനത്തിന്റെ പിരിയൻ കോവണികൾ’വായിച്ചാൽ മതി. അവിടെ നിരൂപണം കൂടുതലും റഫറൻസിനായി പരതുന്നത് ഇതര സിനിമകളിലാണ് സാഹിത്യകൃതികളിലല്ല. ഇവിടെയും സിനിമകളുടെ റഫറൻസ് ഇല്ലെന്നല്ല, എന്നാലും കാളിദാസൻ, ആൽബർട്ട് കാമു, ആശാൻ, വൈലോപ്പിള്ളി, മാക്കം, കരുണ, നളിനി, കുമാരസംഭവം മേഘസന്ദേശം, ഇന്ദുലേഖ .. - എല്ലാം പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നത് സാഹിത്യപരിചയത്തിന്റെ ഭാഗമായാണല്ലോ.

നിരൂപകയുടെ താർക്കികത പ്രകടമാകുന്ന മറ്റൊരു സന്ദർഭം, അനുഭവ് സിൻഹയുടെ ‘ഥപ്പഡ്’ എന്ന സിനിമയിലെ അമൃതയുടെ പ്രതികരണത്തെ വിശകലനം ചെയ്യുന്നിടത്തുണ്ട്. പുരുഷാധിപത്യത്തിനേറ്റ കനപ്പെട്ട പ്രഹരമായി ആഘോഷിച്ച സിനിമ, ഏതു തരത്തിൽപ്പെടുന്ന സ്ത്രീയുടെ പ്രതികരണത്തെയാണ് അവതരിപ്പിക്കുന്നതെന്നും അവർക്ക് എല്ലാ സ്ത്രീകളുടെയും പ്രാതിനിധ്യം അവകാശപ്പെടാൻ കഴിയുമോ എന്നുമുള്ള ചോദ്യം മുന്നിൽ വച്ചുകൊണ്ട് പ്രതിബദ്ധതാ ആഘോഷങ്ങൾക്കെതിരെയാണ് സഞ്ചരിക്കുന്നത്. (മുറിപ്പെട്ട ആത്മാഭിമാനം എന്നു പറയുമ്പോൾ ആരുടെ ആത്മാഭിമാനം എന്നുകൂടി പറയണമല്ലോ!) വരത്തൻ, കുമ്പളങ്ങി നൈറ്റ്സ്, മായാനദി, ഉയരെ എന്നീ നാലു സിനിമകളിലെയും മുഖ്യ കഥാപാത്രങ്ങളായ സ്ത്രീകൾ പ്രണയ-തൊഴിൽ ബന്ധങ്ങളിൽ സ്വയം നിർണ്ണയാവകാശമുള്ളവരാണെന്നും അവർക്ക് മാക്കത്തിന്റെ പൗരാണിക മിത്തുമായി ബന്ധമുണ്ടെന്നും ഉള്ള കണ്ടെത്തലിലും അതുണ്ട്. മനശ്ശാസ്ത്രപരമായ സമീപനമാണ് ലേഖനങ്ങളിൽ ഏറിയകൂറും അവലംബിച്ചിരിക്കുന്നത്. അത് ഈ നിരീക്ഷണങ്ങളുടെ പ്രസക്തി വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. സാമ്പ്രദായികമായ ഒറ്റത്തടി പാലങ്ങൾക്കു വ്യാഖ്യാനങ്ങളുടെ കൈ സഹായം ആവശ്യമില്ല. നിർദ്ദേശങ്ങൾ അവിടെ ബോർഡായി പുറത്തു വച്ചിരിക്കും. യാഥാർഥ്യങ്ങളുടെ മടക്കുകൾക്കും ചുളിവുകൾക്കും ഇടയിൽ കണ്ണെത്തുന്നതിന് ഒരു ചുവടു മുന്നോട്ടു നടക്കേണ്ടതുണ്ട്.

വ്യവസ്ഥാപിത പൗരുഷത്തിന്റെ ആൾരൂപമായ ചാർളിയ്ക്കു കീഴേ നിൽക്കുന്ന പെണ്ണ് എന്ന നിലയിൽ ടെസ്സ ( മാർട്ടിൻ പ്രക്കാട്ടിന്റെ ചാർലി) സ്ത്രീപക്ഷ നായികയല്ലെന്ന നിലപാടാണ് ‘തുല്യദൂരം പരസ്പരം അന്വേഷിച്ചു നടന്നവർ കണ്ടു മുട്ടുന്നതാണ് പ്രണയം, പിറകേ നടന്നതല്ല’ എന്ന ലേഖനത്തിൽ സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്. വളരെ ഉയർന്ന സ്ഥാനത്തുനിൽക്കുന്ന പുരുഷനെ നോക്കുന്ന സ്ത്രീയുടെ നോട്ടം (ഗേസ്) ആണ് അവിടെ വിലയിരുത്തൽ മാനകം. ചാർലിയിലെ പൊരുത്തക്കേടുകളും തുടർച്ചയില്ലായ്മകളും ആമസോൺ പ്രൈമിലൂടെ പുറത്തുവന്ന (2021) ദിലീപ് കുമാറിന്റെ ‘മാര’യെ വച്ച് വിലയിരുത്തുന്നുമുണ്ട്. അവിടെ ഒരു പ്രശ്നമുണ്ട്. അത് നമ്മുടെ പ്രത്യയശാസ്ത്ര നിരൂപണം വഴി കയറി വന്നതാണ്. ‘വരനെ ആവശ്യമുണ്ട്’ എന്ന സിനിമയിലെ നികിതയെ വിലയിരുത്തുമ്പോൾ ഹിപ്പോക്രസിയും സ്വാർത്ഥതയും ഒന്നും പെണ്ണുങ്ങൾക്കു ചേരില്ലേ അങ്ങനെയുമാണ് മനുഷ്യർ’ എന്ന് പറയുന്ന ലക്ഷ്മിയ്ക്ക്, ഉയർന്ന പുരുഷനെ താഴെ നിലയിൽനിന്ന് നോക്കുന്ന സ്ത്രീയെ ആത്മാഭിമാനത്തിന്റെ പേരിൽ അംഗീകരിക്കാൻ കഴിയാതിരിക്കുക എന്നു വരുന്നിടത്ത് ഭാവനാലോകത്തിനും യാഥാർത്ഥ്യത്തിനും തമ്മിൽ സംഭവിക്കുന്ന കുഴമറിച്ചിലുണ്ട്. ‘ചിലേടത്ത് ശരിയാവും ചിലേടത്ത് ശരിയാവില്ലെന്നതു’പോലെ. അങ്ങനെയും ആയിക്കൂടേ സ്ത്രീകൾ എന്ന പ്രശ്നം ടെസ്സയെന്ന കഥാപാത്രത്തിന്റെ കാര്യത്തിലും സംഗതമല്ലേ.. പെട്ടെന്ന് തയ്യാറാക്കിയതുകൊണ്ടാവണം ചെറിയ ചില പ്രശ്നങ്ങൾ പുസ്തകത്തിൽ ഘടനാപരമായും അല്ലാതെയും വന്നുകൂടിയിട്ടുണ്ട്.

പുരുഷഎഴുത്തുകാരുടെ വിശേഷതാത്പര്യം കൂടിയാണ് സ്ത്രീകളുടെ ലോകം എന്നത് ശരിയാണ്. (സിനിമകളുടെയെല്ലാം സംവിധായകർ പുരുഷന്മാരാണ്) എങ്കിലും സ്ത്രീകൾ എഴുതുമ്പോൾ സ്ത്രീ കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്കും അവരോടുള്ള പെരുമാറ്റ രീതിയിലേക്കും ഭാഷയിലേക്കും സവിശേഷമായ ശ്രദ്ധയുണ്ടാവാറുണ്ട്. ഫ്ലീബാഗിനെക്കുറിച്ചെഴുതുന്നിടത്ത് കാഴ്ചക്കാരൻ എന്ന വാക്കാണ് ലക്ഷ്മി ഉപയോഗിക്കുന്നത്. 80 കളിൽ നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയ നിരൂപണം ശക്തമായ കാലത്തും “പ്രേക്ഷകനേ” ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. സദാചാരപരമായ പല സന്മാർഗബോധനവും ആൺ പ്രേക്ഷകരെ ലക്ഷ്യം വച്ചുള്ളതായിരുന്നു എന്നോർക്കുക. സ്ത്രീയെഴുതുമ്പോഴും 2021 ലും അവർ കാണുന്നത് ‘പ്രേക്ഷകനെ’യാണെന്നത് ശ്രദ്ധയർഹിക്കുന്ന കാര്യമാണ്. അതുപോലെ മറ്റൊരിടത്ത്, 96 എന്ന സിനിമ 1994 ആയി മാറിയിട്ടുണ്ട്. ‘സാമ്പത്തികാധികാരം സ്ത്രീകളോട് ചെയ്യുന്നത്’ എന്ന ഒരു ലേഖനം കൃത്യമായി റഫറൻസും അതിൽ പരാമർശിക്കപ്പെടുന്ന ചിത്രങ്ങളുടെ പേരും ഒക്കെ നൽകി എഴുതിയതാണ്. എന്നാൽ മറ്റു ലേഖനങ്ങൾക്കൊന്നും അതില്ല. പല കാലങ്ങളിൽ എഴുതിയതാണെങ്കിൽ ലേഖനങ്ങളുടെ രചനകാലം കൂടി കൊടുക്കുക എന്നതും വളരെ അത്യാവശ്യമായിരുന്നു. പക്ഷേ പുസ്തകത്തിന്റെ ആകെയുള്ള പ്രസക്തിയെ കുറയ്ക്കുന്നവയല്ല ഘടനയെ സംബന്ധിക്കുന്ന ഈ ചെറിയ കുറ്റങ്ങൾ.

---